Een beetje van jezelf en een beetje van Maggi

Wat de f*ck, moet ik hebben gedacht toen ik twintig was en een uitgever me een baan als redacteur aanbod. Hoewel die uitdrukking toen nog verre van gebruikelijk was. Hoe dan ook, iets van die strekking moet het geweest zijn. Ik had immers nul komma nul ervaring in schrijven. Nou ja, ik had op school natuurlijk opstellen geschreven, maar dat was het wel zo’n beetje. Geen kennis en ervaring dus, maar wel een droom.

Dus toen deze uitgever vroeg op ik op de redactie wilde komen werken om artikelen te schrijven voor een vakblad voor secretaresses, greep ik die kans met beide handen aan.

De pret duurde niet lang.

Toen ik de eerste tekst die ik bijna letterlijk trillend van angst en onzekerheid aan hem liet zien, slaakte hij een diepe zucht. Hij pakte zijn rode pen en begon allemaal pijlen te zetten. De ene alinea moest naar boven, de andere een heel stuk naar beneden en de volgende kon geschrapt. Het zweet brak me uit.

Maar ik gaf niet op.

Terug achter mijn beeldscherm deed ik braaf wat hij me had opgedragen. Ik knipte en plakte tekstblokken heen en weer over het beeldscherm. Het kostte wat tijd, maar het leidde tot een betere tekst, dat zag ik ook wel.

Met mijn nieuwe tekst ging ik terug naar de hoofdredacteur.

Lang verhaal kort: nog in mijn proeftijd stond ik weer buiten. Een teleurstelling rijker en een illusie armer. Ik heb eerst een avondje uitgehuild bij een goede vriendin en aan het eind van die avond wist ik dat ik nog steeds mijn droom had: schrijven.

Ik besloot: als ik wil leren schrijven, dan moet ik aan de bak. Ik pakte het serieus aan en meldde me aan bij de Haagse Hogeschool voor de studierichting Tekstwetenschappen en Communicatie.

Nog tijdens mijn studie kreeg ik bij de concurrent van destijds een freelancebaan als redacteur. Maandelijks schreef ik een artikel of column over onze taal, over de spelling, stijl of over hoe mensen communiceren.

Dat doe ik inmiddels 25 jaar.

En nu? Wat wil ik nou eigenlijk zeggen?

Dat voor de meeste mensen schrijven niet vanzelf gaat. Dat het ploeteren is, denken, hoofd- en bijzaken scheiden, je inleven in de lezer, structuurtje maken, herstructureren, schrijven, zuchten, weglopen, weer schrijven, corrigeren …

En twijfelen: heb ik de lezer wel goed begrepen?

Dat doen de meeste schrijvers trouwens niet. De meeste schrijvers vragen zich af of de lezer hém of háár wel begrijpt. Fout!

Een schrijver moet zich afvragen of hij de lezer begrijpt. Pas als je je inleeft in de lezer en weet wat zijn of haar behoefte is, dan kun je een goede tekst schrijven.

Maar dat terzijde.

Nog steeds vraag je je misschien af: wat is je punt?

Mijn punt is dat schrijven niet makkelijk is. En dat we dat allemaal weten. En dat we daarom zo blij zijn met AI. Omdat we een kansje zien dat schrijven eindelijk wel een klus wordt die we snel en met gemak zouden kunnen doen.

Zou … inderdaad.

As we speak … ik ben bezig een presentatie voor een secretaressecongres voor te bereiden. Je raadt het al: Goede teksten schrijven met AI. De zaal zit vol. Bomvol. De interesse is groot. De behoefte blijkbaar ook.

En terecht.

Ik zal handvatten geven om Chat GPT in te zetten om sneller een tekst te schrijven. Ik zal ideeën geven om een prompt te schrijven waarmee je een beter resultaat krijgt. Ik zal laten zien wat de risico’s zijn en hoe je die kunt vermijden. Ik zal …, ik zal … en ik zal …

Maar ik zal niet …

Ik kan niet voorkomen dat er ook deelnemers teleurgesteld zullen zijn.

Want écht achteroverleunen en wachten tot die perfecte brief, mail, uitnodiging of dat nieuwsbericht op je beeldscherm floept … helaas, dat zit er nog niet in.

Nu nog niet in elk geval.

Een voorbeeld:

Soms hallucineert Chat GPT. Toen ik vroeg wie Judith Winterkamp is, antwoordde Chat dat ik een gerenommeerde Nederlandse kunstenares ben, bekend om mijn expressieve schilderijen. Hmmmm, klopt niet.

Na een nieuwe poging met een betere prompt vertelde Chat dat ik studenten help om hun taalvaardigheden te verbeteren in het communiceren in een nieuwe taal. Hmmmm …, komt in de buurt, maar klopt toch niet.

Chat GPT ziet soms dus dingen die er niet zijn, hallucineren dus.

Check de Chat-tekst dus altijd op juistheid. Jij bent immers verantwoordelijk voor de tekst die je stuurt, wel of niet met AI geschreven.

Ik vroeg Chat GPT zelf op welke fouten we hem kunnen betrappen. Antwoord:

• Onnauwkeurigheden: Chat zegt dat hij soms onjuiste informatie geeft, bijvoorbeeld als de vraag ingewikkeld is.
• Beperkte context: Chat wordt getraind. Info die na zijn trainingsdatum bekend wordt, heeft hij niet.
• Taalfouten: Chat zegt dat hij getraind is om foutloos te schrijven, maar dat het toch soms misgaat
• Biases: Chat zegt dat zijn antwoorden soms onbedoelde vooroordelen bevatten.

Je zou bijna denken dat hij een mens is.

Dat is-ie niet. Chat is een taalmodel dat is getraind op een breed scala aan internetteksten waarmee hij antwoorden genereert.

En die internetteksten zijn natuurlijk weer gemaakt door mensen.

En mensen zijn soms onnauwkeurig, maken taalfouten en zijn gebiast.

Schrijven met AI is dus ook mensenwerk 😉

Kern van mijn verhaal: je kunt goede teksten schrijven met AI. Net zoals ik tijdens mijn studie leerde goede teksten te schrijven, zo kun je ook leren om met AI goede teksten te schrijven. Maar daar moet je wel wat voor doen.

Investeer in de AI-tool, leer programma’s als Chat GPT kennen, begrijp welke input hij van jou nodig heeft om je de tekst voor je te schrijven die je hebben wilt. Ga met Chat GPT in gesprek zodat jij weet wat hij van jou nodig heeft, en andersom. Zie Chat als je schrijfmaatje waarmee je samen tot een goede tekst komt.

Maar zorg er ook voor dat je jouw eigen schrijfvaardigheid op peil houdt en jouw kennis en ervaring inzet om Chat op de juisten manier voor je te laten werken: een beetje van jezelf en een beetje van Maggi, zoiets.

---

Judith is schrijver, trainer en coach. Dagelijks leert ze professionals hoe zij makkelijker teksten schrijven die ook nog eens prettiger leesbaar zijn. In haar blogs lees je bijvoorbeeld schrijftips waarmee je direct jouw teksten kunt verbeteren.

WINTERKOST verschijnt ongeveer één keer maand.